Een villa met rozen

Willem Elsschot is een naam als een klok en zijn debuut Villa des Roses een klassieker. Meer dan een eeuw na de eerste druk (1913) is het nog steeds de moeite waard om te lezen.

Villa des Roses verhaalt over een pension in Parijs, de ‘villa’, en de kleurrijke gasten die er de revue passeren. Er is de oude madame Gendron die een groot fortuin zou bezitten, er is het nieuwe kamermeisje Louise die o zo plichtbewust is, de heer Martin die zijn rekening niet kan betalen, …
De personages vormen dan ook de ruggengraat van het verhaal. Elsschot portretteert hen uiterst realistisch, met al hun generositeit, maar ook al hun onhebbelijkheden. Hij neemt de tijd om hen stuk voor stuk te schetsen en ze ontwikkelen zich doorheen het verhaal. Al even treffend geeft hij hun onderlinge relaties weer. Zo leert het boek ons ook bij waar dergelijke conflicten toe kunnen leiden. Elsschot beschrijft emoties als vernedering en verliefdheid zonder te overdrijven of te romantiseren. Daarbij tekent hij het leven van de kleine man in Parijs aan het begin van de twintigste eeuw. Toen getuigde het ook van zijn betrokkenheid bij de sociale realiteit. Voor de lezer van nu leest het dus haast als een historisch roman, maar toen was het eigentijds en dat maakt het dubbel interessant voor wie de toenmalige tijdsgeest wil begrijpen, want die schemert ook door in Elsschots stijl.

Elsschot wordt wel eens de eerste kosmopoliet in de Vlaamse literatuur genoemd en dat blijkt ook uit dit boek. Als Vlaming schreef hij over Parijs en bij het verschijnen werd het als 'fris Hollands', 'zuiver Noord-Nederlands' of 'on-Hollands/Frans' betiteld. Bovendien durfde hij over een onderwerp als abortus te schrijven, dat toen nog taboe was. Elsschot vermeldde ook graag dat het verhaal autobiografisch was en dat "die onsympathieke jonge Duitser" hijzelf was. Hij heeft inderdaad een tijdlang in een Parijs pension verbleven in de Rue d'Armaillé en hij schreef het boek op aanvraag van Anna Christina van der Tak, een collega aan wie het boek ook is opgedragen.

Villa des Roses is een boek dat blijft boeien. De eerste hoofdstukken komen wat traag op gang omdat Elsschot de belangrijkste personages één voor één uitgebreid voorstelt. Die overvloed aan informatie is nodig om het verhaal te begrijpen, maar het is ook moeilijk om alle verhalen en namen te onthouden. De gebeurtenissen die zich daarna ontspinnen, boeien echter van begin tot eind en je blijft benieuwd wat er nog zal gebeuren. De herkenbaarheid van de personages en de conflicten draagt daar nog toe bij. De alwetende verteller en de vele personages die hun opwachting maken en elk hun eigen verhaal hebben, creëren dan weer meer afstand.

Tot slot heeft Elsschot een aangename schrijfstijl. Hij schrijft eerder sober, in tegenstelling tot enkele van zijn toen populaire tijdgenoten. Dit past in de traditie van het nieuwe realisme. Elsschot zei zelf ook dat hij klassiek proza wilde schrijven, dat mooi is en mooi zal blijven. Daar is hij zeker in geslaagd. Hier en daar is zijn stijl zelfs relatief plechtig en door zijn keuze voor een alwetende verteller soms afstandelijk, maar dit doet geen afbreuk aan het verhaal. Dat plechtige krijgt de tekst ook door de archaïsche woorden, maar ook voor een moderne lezer blijft de tekst begrijpelijk en is die bovendien leerrijk. Voor sommige woorden is wel uitleg nodig, maar dit is opgelost door de verklarende woordenlijst achteraan.

Villa des Roses heeft dus nog steeds niets van zijn kracht verloren. De personages spatten van het blad, de verschillende verhaallijnen kluisteren je aan de pagina's en dit alles in een aangename stijl. Kortom, een boek als een villa met rozen, maar dan nog niet aangetast door de tand des tijds.

A casual dinner conversation

June 28, 1969, was the beginning of the Stonewall riots and one of the most important moments in the fight for LGBT+ rights. To celebrate its fiftieth anniversary during this year's Pride Month, Wattpad teamed up with T-mobile and they would donate 1 USD to GLSEN (Gay Lesbian and Straight Education Network) for each story tagged #UnlimitedPride between June 1 and June 30. Participants were prompted to write about an important moment, for them or the LGBT+ community, fictional or not, or to show their support of the community. The story below was my contribution that I wrote in the weekend after my last exam. With this story, I wanted to go off the beaten track and show some of the people that don't identify with the LGBT, but rather with everything covered by the plus.

A casual dinner conversation

“I’m dating someone.”
The scraping of cutlery against plates halts and three gazes lock on Jordi, who is crushing his potatoes.
Emily is the first to break the silence: “You. Dating.” She pulls up her eyebrows. “Where the fuck did you find someone willing to date you? You’re joking, right?”
“No.” More often than not, he can hardly believe it himself, but it’s not that unbelievable he’s dating someone, isn’t it? Why does Emily always have to break him down?
His father throws her a warning look. “Who’s the lucky girl then?”
“I’m not dating a girl.”
“You’re gay?!”
“Not really.”
“But you’re dating a boy!”
“I’m not dating a boy.”
“So it is a joke then.”
“No.”
“But you’re not dating a girl and you’re not dating a boy. Who are you dating then? A Martian? Someone twice your age?”
“You’re not dating some old man, right?” mum enquires. It’s the first thing she has said since he dropped the bomb.
“No. They’re twenty-two. We met in the university library. We both needed the German dictionary.”
“What do you mean then, when you say they’re neither a girl, nor a boy?” Jordi glances at his mother. He can’t read her expression, but she doesn’t sound judging.”
“They’re called Reese. They’re non-binary.”
“Non-binary? What kind of shit is that?” Jordi sighs. He didn’t expect anything else from Emily than those rude questions. She may be the older one, but he’s definitely more mature. She’s the prime example of girls who don’t mature faster than boys, or maybe it’s the other way around and he’s the abnormal one. That’s more likely.
“Emily! Give him the time to explain and be polite to your brother!” dad scolds.
“Non-binary means they don’t fit in our traditional binary gender boxes. Some people feel like they’re neither male nor female, some feel like both, some are gender fluid. It’s everyone who doesn’t clearly identify as male or female.”
“So you’re saying she’s transsexual.”
“No. Transsexuals are not necessarily non-binary. There may be a discrepancy between their biological sex and their gender, but they can still clearly identify as male or female. And please, don’t use female pronouns. Reese doesn’t like it and they often feel more male than female.”
“So, she … They,” dad begins, “were born as a boy.”
“No. They have a more feminine appearance.”
“So you’re still straight.”
“Not really. The most appropriate label is probably pansexual – or panromantic – but I don’t really care. And we’re both demisexual.”
“What’s that?” mum frowns.
“Demisexual?”
“Both.”
“Pansexual just means you’re attracted to any gender, not just male and female. I think it’s sometimes also used for people who fall in love with a trans person. Demisexual means you only experience sexual attraction after you’ve established a deeper connection, some kind of bond with someone. It’s a form of asexuality.” Jordi is already tired of the conversation. He wishes he could just get up and call Reese and listen to their breathing.
“Okay. What’s then the difference between pansexual and … panromantic?”
“Pansexual is about sexual attraction, panromantic about romantic attraction. If you’re asexual, you can still have a romantic preference. There’s also something like demiromantic, which means you only experience romantic attraction after you’ve established that bond.”
“That’s a load of bullshit. They’re probably just picky. Those … demisexuals too. As if there’s a difference between romantic and sexual attraction. I bet all those asexuals are just prudes who are ashamed of their body.” Jordi has never longed so much to be able to give a witty comeback, but the words don’t come. He eats the last of his potatoes in hope to swallow the lump in his throat with them. It’s more out of frustration than hurt, frustration that her words still affect him, but he doesn’t want her to think he is weak. Which frustrates him even more, for why does he care what she thinks of him?
“Emily. You’re playing with fire, girl. I won’t tolerate any more of those homophobic comments. I may not know much about it, but if Jordi identifies as any of that, I will not question him.”
“Dad! I’m not homophobic! Gays can do whatever they want. I just think all those other labels they made up, are utter bu- … rubbish. And I still don’t believe that antisocial boy managed to get a girlfriend.”
“They’re not a girl.”
“Emily!” mum berates. “I don’t want to hear another word from that mouth of yours till we’re done speaking with Jordi.” Emily grumbles, but starts finishing her plate without further remarks. I’m grateful for the few seconds of silence.
“Jordi, how long have you known Reese then?”
“A year and a half, but we only started dating a month ago.”
“Where does … do they live?”
“Literally within walking distance from the university. Three streets maybe? They still live with their parents.”
“Do you want to bring them over sometime?” Dad stares at Jordi much too intensely.
“I’ll ask.”
“Do you have a photo?” Jordi glances up. Mum smiles gently. He pulls out his phone and looks for the one where half of Reese’s face was in the shadows and the other half highlighted by the sun, their hair a mess of gleaming black curls barely covering their nape. Dad and mum smile broadly and even Emily takes a curious peek.
“They look nice. I’m sincerely happy for you.”
“Thank you.”
The scraping of cutlery against plates fills the silence that follows. Jordi smiles.